Plenaire opening door dagvoorzitter Mariëlle de Ruijter.

De aandacht voor het gebruik van psychedelica als geneesmiddel voor het behandelen van pijn, trauma’s en depressie neemt toe. Er lijkt een behoefte naar een klinische herwaardering van psychoactive middelen als MDMA, ketamine en psilocybine, en LSD, beter bekend als psychedelica of entactogenen. De laatste jaren verschijnen er interessante resultaten van goed opgezette klinische studies. Kunnen deze middelen echt een aanvulling of zelfs alternatief vormen voor de traditionele behandelingsmethoden? Recent besteedde het Nederlands Tijdschrift voor Psychiatrie een themanummer aan psychedelica in de psychiatrie. Het gebruik van psychedelica kent een belangrijke geschiedenis in de Nederlandse psychotraumatologie. Dankzij het werk van Jan Bastiaans is vooral het gebruik van LSD voor patiënten met het Koncentratiekampsyndroom bekend geworden. Sinds de jaren 80 zijn psychedelica echter uit het therapeutisch repertoire verdwenen. Is het door de relatieve geringe winst met huidige behandelingen, het achterblijven van nieuwe effectieve medicaties, of spelen andere factoren een rol? In deze lezing wordt ingegaan op de stand van zake met betrekking tot klinisch wetenschappelijk onderzoek, ook in Nederland, maar ook de risico’s, en mogelijke routekaart voor de toepassing van deze middelen in bijzonder bij de behandeling van PTSS.

Er zijn diverse psychofarmaca beschikbaar voor de behandeling van ADHD bij volwassenen. Aangezien comorbiditeit zeer frequent voorkomt bij ADHD, is er vaak sprake van polyfarmacie waarbij o.a. stimulantia worden gecombineerd met antidepressiva of antipsychotica. In deze lezing wordt specifiek ingegaan op de 1) farmacologische, farmacokinetische en praktische aspecten van de meest gebruikte medicamenteuze opties bij ADHD en 2) op de aandachtspunten bij het combineren van stimulantia met antidepressiva en antipsychotica.

Somatiek en psychiatrie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Somatische klachten kunnen bijvoorbeeld het gevolg zijn van bijwerkingen van psychofarmaca. Maar psychiatrisch patiënten hebben überhaupt een grotere kans op somatische aandoeningen, ongeacht hun medicijngebruik. Zonder het doen van lichamelijk onderzoek mis je mogelijk diagnoses en worden patiënten misschien niet goed behandeld. Heeft een patiënt bijvoorbeeld last van stressklachten of heeft deze patiënt misschien wel een pneumonie? Lichamelijk onderzoek is onderdeel van de MANP-opleiding, maar hoe zat het ook alweer?

Met deze workshop gaan we in op het lichamelijk onderzoek van de longen. Aan de hand van drie belangrijke pulmonale ingangsklachten bespreken we het klinisch redeneerproces bij onderzoek van de longen. We focussen op de verschillende longgeluiden, passend bij deze vaak voorkomende ingangsklachten. We bespreken ook de anamnese en zullen, naast het luisteren naar de longen, ook aandacht hebben voor de andere onderdelen van het lichamelijk onderzoek van de thorax. Na het bedenken van de werkdiagnose bespreken we nog kort de verschillende behandelmogelijkheden. De verkregen informatie zal je helpen bij het onderscheiden van een pluis of niet-pluis gevoel en het stellen van een consultvraag aan een collega of het ziekenhuis. Versterk je vertrouwen in het doen van lichamelijk onderzoek met deze workshop.

Tijdens deze workshop zal Martin Kat aan de hand van casuïstiek uit de dagelijkse gerontopsychiatrische praktijk de effecten en specifieke aandachtspunten bij het instellen op psychofarmaca op latere leeftijd bespreken. Deelnemers kunnen voorafgaand aan de workshop casuïstiek insturen die door Martin tijdens de workshop wordt behandeld.

Slapen is een vitale levensbehoefte en toch besteden we er nog te weinig aandacht aan. Tijdens deze workshop neemt Shalini Soechitram - kinder- en jeugdpsychiater en somnoloog - de deelnemers middels casuïstiek mee in de wereld van de slaapstoornissen en mogelijke behandelingen. Na deze workshop weet je wat maakt dat slaap essentieel is, welke slaapstoornissen er bij kinderen veel voorkomen, hoe hierover meer informatie verkregen kan worden en wat de eerste stappen in de behandeling zijn.

In de workshop Klinisch redeneren zullen we op een interactieve manier ingaan op de verschillende stappen die bij het redeneerproces komen kijken. We zullen beginnen met het opfrissen van de kennis over farmacokinetiek en farmacodynamiek, vervolgens gaan we in op het redeneerproces. Hierbij zullen we uiteraard de six-step als leidraad gebruiken, maar ook zullen we ingaan op verschillende handige tools die je tijdens het proces kunt gebruiken. Zoals bijvoorbeeld bepaalde opties in het farmacotherapeutisch kompas en de ACB-calculator. Wanneer je je inschrijft voor deze workshop kun je eventueel vooraf een casus aanleveren zodat we hier tijdens de workshop mee aan de slag kunnen gaan, deze kun je mailen naar hack.n.h@gmail.com o.v.v. casus workshop klinisch redeneren.

De workshop designerdrugs bestaat uit twee delen. Tijdens het eerste deel wordt ingegaan op de gevaren en de behandeling van de complicaties van het gebruik van lachgas. In het tweede deel worden de designerdrugs besproken. Gefocust zal worden op de stimulerende designerdrugs zoals 3-MMC, 4-MMC, alfa-PVP, 2C-B en 4F-A. De werking van deze middelen wordt besproken, evenals de gevaren van deze middelen en hoe deze te herkennen in de klinische praktijk.

Dan Cohen, psychiater en secretaris van de Clozapinepluswerkgroep, en Eva van den Berg, werkzaam als verpleegkundig specialist GGZ op de Clozapinepoli, richten zich tijdens deze workshop op de meest voorkomende argumenten van verpleegkundig specialisten om geen clozapine voor te schrijven. Wat zijn gegronde én ongegronde redenen om niet voor clozapine te kiezen? In de workshop worden praktische handvatten gegeven die van pas komen tijdens de behandeling. Zo worden o.a. de volgende vragen beantwoord: Wat te doen bij de meest voorkomende bijwerkingen van clozapine? Hoe stel je iemand in op clozapine? En wat te doen bij bepaalde (potentieel levensgevaarlijke) bijwerkingen? Daarnaast wordt stilgestaan bij welke kennis je als verpleegkundig specialist nodig hebt voor het veilig voorschrijven van clozapine. Tijdens de workshop worden verschillende casussen behandeld en is veel ruimte voor vragen en interactie.

De psychiatrie kent een lange geschiedenis waarin is geprobeerd om de uitkomst van behandeling te voorspellen. Er is veel onderzoek gedaan waaruit blijkt dat meerdere klinische variabelen samenhangen met therapie uitkomst. De voorspellende waarde van die klinische variabelen is echter vooralsnog niet voldoende gebleken om die te gebruiken in de klinische praktijk. Recente ontwikkelingen laten zien dat de uitkomst van therapie wel goed voorspeld kan worden middels zogenaamde machine learning analyse van neuroimaging data. Machine learning is een techniek uit de kunstmatige intelligentie die op basis van alle beschikbare informatie een model maakt dat voorspellingen doet voor nieuwe patiënten. Uit een recente meta-analyse naar machine learning modellen voor depressie blijkt dat MRI scans de uitkomst van psychotherapie, farmacotherapie, transcraniële magnetische stimulatie en elektroconvulsietherapie voor ongeveer acht van de tien patiënten correct kunnen voorspellen (Cohen, Zantvoord, Wezenberg, Bockting, & van Wingen, 2021). Dit maakt de weg vrij voor de ontwikkeling van instrumenten om behandelaars te assisteren bij de behandelkeuze en waarmee de behandeling op de patiënt kan worden afgestemd. In deze afsluitende lezing zal Guido van Wingen een korte inleiding geven wat MRI scans meten, hoe machine learning werkt en hoe gepersonaliseerde behandeling er in de toekomst uit kan gaan zien.